Tijdens het uitzoeken van een wandeling, die ik elk jaar organiseer voor mijn ex-collega's, viel mijn oog dit keer op het Boerenkrijgpad in Berlaar. Na eerst gecontroleerd te hebben of er een restaurant was, waar we na de wandeling een hapje konden eten en er een drankgelegenheid was, waar we een tussenstop konden houden, werd de wandeling goedgekeurd.
Berlaar
De plaats van afspraak is het dorpsplein van Berlaar, waar direct het gemeentehuis en de ingelijfde voormalige onderwijzerswoning uit het einde van de 19de eeuw te bewonderen vallen. Het vertrek van de wandeling ligt bij de Sint-Pieterskerk. Die staat op een vreemde plaats, aan het uiteinde van het dorpsplein en niet, zoals het in die tijd gebruikelijk was, in het midden van dat plein. Daarover las ik dat dit blijkbaar kwam omdat de inwoners in de vroege middeleeuwen het niet eens geraakten over de plaats waar de kerk moest komen. Ze hebben dan het lot laten beslissen door 2 vechtende beren te volgen en op de plaats waar de ene beer de andere doodde, plaatsten ze de kerk.
Het Boerenkrijgpad
Al van bij het begin van de wandeling keerden we terug in de tijd en wel naar 1798. Toen kwam de bevolking in opstand tegen de Franse bezetters. De Fransen schaften oude gewoontes af, evenals bepaalde rechten en voorrechten. Ze plunderden het land en voerden een antigodsdienstige politiek, maar de druppel, die de emmer deed overlopen, was de wet die een vijfjarige verplichte legerdienst invoerde. De dienstplichtigen werden gekozen bij loting, maar vermogende jongemannen konden tegen betaling hun lotnummer omruilen. Dat zette veel kwaad bloed bij de plattelandsbevolking. De Boerenkrijg was een feit!
We lieten onze verbeelding de vrije loop en overal waar we stapten, zagen we de gewapende brigands* (een spotnaam voor de opstandelingen) vechten tegen de sansculotten** (een spotnaam voor de Franse soldaten). De opstandelingen hadden als leus 'Voor outer en heerd', wat zoveel betekende als 'Voor altaar en gezin'. We zagen dat de bevolking eerst met succes tegen de Franse troepen vocht, maar dit succes was van korte duur. Het goedgetrainde Franse leger bleek een maat te sterk voor de slecht bewapende boerenmilities. Twee maanden heeft deze strijd geduurd en hij heeft aan Vlaamse zijde het leven gekost aan vele duizenden slachtoffers (naar schatting tussen 7000 en 10.000).
Terwijl we verder wandelden, leefden we ons danig in en eerden in gedachten de moedige opstandelingen.
Gestel
Toen we het pittoreske Gestel instapten, keerden we vanzelf terug in de tijd. Gestel was vroeger het kleinste dorp van de provincie Antwerpen en nu een deel van Berlaar en het lijkt of de tijd er is blijven stilstaan. Het is prachtig gelegen tussen 2 kasteeldomeinen. De dorpskern is sinds 1992 beschermd dorpsgezicht en bevat verscheidene beschermde monumenten. De schandpaal uit 1779, waar misdadigers te schande werden gezet, trok direct onze aandacht. Even verder lonkte het gerestaureerde Boerenkrijgmonument. Het werd er 100 jaar na de strijd opgericht ter herdenking van alle gesneuvelden van de Boerenkrijg en wij, de wandelaars, herdachten hen nu ook.
Van toen naar nu
De wandeling liep verder langs weiden en beemden en stilaan keerden we weer naar de huidige tijd. Zeker toen we met onze vermoeide benen onder tafel zaten en genoten van het lekkere eten in het restaurant Oud Balder***, lieten we de geschiedenis voor wat ze was. Absoluut zeker was dat we ervan genoten hadden om eens terug te keren in de tijd!
*brigands: struikrovers
** sansculotten: kniebroeklozen
*** Balder (plaatselijk dialect voor Berlaar)
Tekst: A. Poelmans
