Mijn grootvader vertelde vaak dat hij, als hij kon, iedereen met Kerstmis een vaatje wilskracht cadeau zou geven, want wilskracht, dat is toch dat magische elixir waardoor je doet wat je je voorgenomen had?
Volgens psychologen is wilskracht een gelimiteerde hulpbron, zoals je geld, waarvoor je zo hard werkt, uiteindelijk op is. Gebruik je je wilskracht overdag op, dan zal er ’s avonds niets meer overblijven.
Andere psychologen beschouwen wilskracht niet als de hoeveelheid benzine in een auto, maar als de batterij. Hoe meer je rijdt, hoe meer de batterij geladen wordt en hoe langer de rit kan duren.
Hoe kan je je doorzettingsvermogen optimaliseren, hoe volharden topsporters in hun krankzinnige trainingsschema’s, wat doe je als je een dip krijgt? De psychologen spreken van motivatie als je iets doet voor jezelf, niet als hefboom voor wat anders. Volgens recente proeven met universiteitsstudenten zijn diegenen die geloven dat wilskracht ongelimiteerd is, niet alleen gelukkiger, maar lijden zij ook minder aan stress en slecht humeur als de examens naderen.
Neem nu sporttraining: elke dag liggen er na afloop dikke druppels op je trainingsmat, waarvan je niet meer weet of ze zweet, speeksel of tranen zijn. Soms haak je afgepeigerd af bij een oefening. Er komen periodes dat je achteruitgaat en alle moeite tevergeefs lijkt, maar juist dan doet wilskracht ertoe. Je slaat geen dag over. Je oefenstonde wordt een vaste avondafspraak, even vanzelfsprekend als tandenpoetsen voor het slapengaan.
Toch staat wilskracht niet hoog genoteerd in de hitparade van het alledaagse leven. Moderne reclame spoort iedereen aan om vooral te genieten. Modieuze personen zullen dit wervende stuk over wilskracht beschouwen als een politiek van het arbeidssysteem om je nog harder te laten werken.
Kijk naar de kinderen. Onderzoekers plaatsten een marshmallow voor elk kind en verlieten een kwartier het klaslokaal, nadat ze gezegd hadden dat als de zoetigheid nog aanwezig was, ze met nog een tweede beloond zouden worden. Het bleek dat wie het lukte om de bekoring te weerstaan, later in het leven succesrijker was op school en in het beroep. Wilskracht is een mooie deugd, in de Romeinse zin van het woord, een deugd die in combinatie met wijsheid (want wilskracht zonder wijsheid is fanatisme) naar een evenwichtig leven leidt.
De boodschap is: waar een wil is, is een weg. De performantie kan onderweg afnemen als ze herhaaldelijk op de proef gesteld wordt. Met genoeg motivering echter zal je wilskrachtreserve ineens weer onuitputtelijk lijken. Hoe mentaal vermoeid je ook mag wezen, je hebt altijd de mentale capaciteit om je te concentreren en een gegeven taak af te werken.
Samengevat: hoeveel je ook moet werken, je hebt meestal meer wilskrachtreserves dan je denkt. Je kansen om in de toekomst succes en geluk te hebben hangen voor een groot deel af van het leren een beroep te doen op je wilskracht. Alleen tegen ouder worden, aftakeling en ten slotte de dood helpt geen wilskracht, maar voor ongeveer al de rest wél.
dr. apr. Paul Nijs