‘Nevelen’ is een poëtisch, persoonlijk verslag waarin de liefde voor de ouders en het respect voor de mensen die zich inzetten om hen te verzorgen, doorstraalt. Evenwel realistisch genoeg om er vragen bij te stellen en af en toe kritisch te zijn. Mensen zijn, zo blijkt eens te meer, mensen, of ze nu in de zorg, bij de brandweer of waar dan ook werken.
De ongedwongen toon van auteur Roland Bergeys die de bewoners meemaakt en taxeert; zijn uitwaaierende gedachten en zijn vruchtbare fantasie geven aan dit schrijnende verhaal een warm, soms zacht schurend deken van draaglijkheid. De onderhuidse tristesse steekt bij tijden ongenaakbaar de kop op, de gedichten die erin staan vatten het verhelderend samen omdat, zoals de schrijver zegt ‘dichten misschien een beetje voyeur is van gevoelens en daden.’ Holle slogans zijn intussen al lang doorprikt, de schrijver bedenkt er nieuwe, dichter bij de waarheid: ‘Leven is blij zijn om wat je kan geven en bang zijn van wat je kan krijgen.’
Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken: het afscheid van de ouders. Het ‘hoort erbij’ en men wil er niet over horen. Een van de schrikbeelden en tegelijkertijd een van de meest doodgezwegen taboes is dementie, de ziekte van Alzheimer, aftakeling, niet meer zelfstandig kunnen zijn, anderen tot last zijn. Ontelbaar veel mensen zullen hetzelfde denken … en erover zwijgen. Daarom is ‘Nevelen’ in de eerste plaats een groot klein troostboek. Een taboe dat met de nodige zorg en vederlichte, summiere humor zonder enige terughoudendheid is neergeschreven. Eindelijk, zou je bijna zeggen.
Het schrijven over zulk een gevoelig onderwerp, zonder zichzelf daarmee in een gunstiger daglicht te stellen, is eigenlijk een onverschrokken onderneming. Je dwingt jezelf de onverbloemde waarheid weer te beleven. Het lukt de ene al beter dan de andere, al is het voor een dichter wellicht ‘gemakkelijker’, waarbij ‘gemakkelijker’ synoniem is voor ‘noodzakelijk’.
De tekeningen van Jean-Claude Delepière in ‘Nevelen’ zijn meerlagig, verontrustend. Je ziet een flard Picasso, dan weer doen ze Escher-achtig aan, een enkele keer gloort Hieronymus Bosch erin door, terwijl toch duidelijk de unieke hand te zien is van een eigen stijl. De gebruikte kleuren zijn eerder aardkleuren: een wisselwerking tussen angstige onwetendheid en vlagen ongetemd leven. Ze passen erg goed bij de opzet van ‘Nevelen’. Er staan trouwens gedichten bij die de ene keer doen mijmeren en je de andere keer ronduit bij de keel grijpen.
‘Nevelen’ lees je niet voor je plezier; je leest het om antwoorden te vinden, om te vergelijken, om enig licht in een angstaanjagende duisternis te krijgen, vooral als naaste. Het bezorgt je het besef dat je niet alleen bent met die doembeelden die zo ongemakkelijk te ventileren zijn in de samenleving. De mensen die worden opgenomen in een zorginstelling, zijn al begonnen aan hun afscheid en ‘Nevelen’ geeft hierbij, als een ooggetuigenverslag, een leidende, troostende, relativerende hand. Soms hoopvol, nooit verbloemend en altijd eerlijk.
‘Nevelen’ van Roland Bergeys en Jean-Claude Delepière is schitterend uitgegeven bij Les Iles en zou verplichte lectuur moeten zijn bij elke balie van eender welk verzorgingstehuis.
Marc Kerkhofs
Het boek komt uit op 4 mei 2023, is een ode aan de zorg en kost 25 euro. Een deel van de opbrengst gaat naar onderzoek naar de ziekte van Alzheimer – stopalzheimer.be.
Uit het boek groeien ook voorstellingen, deels ten bate van de Alzheimer Liga.
