Helden zijn vrouwen en mannen met een passie. Een passie voor sport, ondernemen, reizen, literatuur, muziek, wetenschap, design, … ‘Mensen zijn Media’ wil Vlamingen inspireren, daarom komt in deze rubriek elke keer een held aan het woord.
Van de grootste stad tot het kleinste dorp, je vindt overal wel een kerk. Het leven wordt er al eeuwen gevierd, zowel bij geboortes, huwelijken als overlijdens. Wat ooit vanzelfsprekend was, is dat vandaag niet meer. Steeds minder mensen voelen zich er thuis. Betekent dit dan dat we kerkgebouwen en pastorieën moeten herbestemmen of slopen of moeten we ze laten bestaan als relieken van stilaan vervlogen tijden?
“Misschien geen van beiden!”, antwoordde de Brugse organisatie YOT bijna twintig jaar geleden. Ze ging de voorbije twee decennia op zoek naar manieren om de kerkruimte weer een plek te laten worden voor levensbeschouwing waar mensen zich thuis voelen. Het zichtbaarste resultaat van die zoektocht zie je in de Heilige Magdalenakerk, gelegen in de Brugse binnenstad bij het Astridpark. De kerk werd omgebouwd tot een gastvrije ruimte waar plaats is voor uiteenlopende levensvragen van een brede groep mensen.
Afbreken is niet aan jullie besteed?
YOT-coördinator Koen Dekorte: “Neen, het is een feit dat het gebruik van heel wat kerken, kapellen, kloosters en andere religieuze ruimtes een maatschappelijke uitdaging vormt voor de nabije toekomst. Soms lijkt afbraak dan het enige alternatief. Tegelijk zien we ook een andere maatschappelijke uitdaging, met name dat we leven in een samenleving waar de vraag naar zingeving, sacraliteit, rituelen en symboliek steeds luider klinkt”.
Jullie vonden het antwoord op beide uitdagingen?
“Hét antwoord vonden we niet – als dat al bestaat – we gingen er wel over in dialoog. We zijn er namelijk van overtuigd dat kerken en kloosters, die, zoals je zegt, van oudsher spirituele plekken zijn, opnieuw een dynamische rol kunnen spelen. Met ons werk in de Magdalenakerken In de Nieuwe Pastorie dagen we onszelf en anderen uit om na te denken over de functie en het gebruik van dergelijke gebouwen. Klassieke opdelingen, zoals die tussen gelovigen en niet-gelovigen, stellen we in vraag. Twijfelen beschouwen we als de moeilijkste én de boeiendste levenshouding. Experimenteren met vorm en inhoud is ons motto. We beschouwen onszelf niet voor niets als een labo voor levensbeschouwing en ruimte voor perspectief.”
Dat labo draagt de naam YOT?
“YOT verwijst naar de kleinste letter uit het Hebreeuwse alfabet: een taalteken met grote invloed en betekenis. Zo wil YOT als kleine organisatie beweging brengen op het domein van zingeving en spiritualiteit.”
Een klein teken waarachter een grote ambitie schuilgaat?
“Wars van elke ideologie proberen we te detecteren wat een samenleving vooruithelpt. We ondersteunen alle initiatieven die gericht zijn op ontmoeting, spiritualiteit en het versterken van het stadsweefsel en de sociale cohesie. Met iedereen die daarvoor openstaat, experimenteren we op het raakvlak van traditie en moderniteit rond de betekenis van de christelijke traditie voor deze tijd.”
Welke experimenten voeren jullie zoal uit?
“De Magdalenakerk werd al omgevormd tot filmstudio, een verhalenkamer met koffiebar en een exporuimte voor moderne kunst. We organiseren er onder meer picknicks, iftars en tangoavonden. We ontvingen er twee tantalusfiguren en het vredeslicht van Bethlehem. De ruim 50.000 jaarlijkse bezoekers konden er al mediteren, repeteren, dansen en schommelen.”
Dialogeren en exposeren, tot daaraantoe, maar schommelen in een kerk?
“Natuurlijk! Je moet het maar eens komen uittesten, het is een speciale ervaring om je doorheen een kerkgebouw te bewegen op een ongewone manier. Van de grond loskomen en heen en weer zwieren tussen hemel en aarde, op eigen kracht of met een welwillend duwtje van een metgezel. De dagelijkse rompslomp even loslaten. Genieten van het spelen met de wet van de zwaartekracht. Kijken vanuit een nieuw perspectief. De buitenruimte van de Magdalenakerk verkennen of je even mediterend in je binnenruimte terugtrekken. Schommelen is een metafoor voor het leven.”
Hoezo?
“Zijn we niet allemaal continu aan het schommelen? Tussen hemel en aarde, tussen ups en downs en wel en wee, tussen ja en neen en voor en tegen, tussen vreemd en bekend en veraf en dichtbij, tussen oud en nieuw en gisteren en morgen, tussen … en … Wanneer we de tijd rijp achten, dan wagen we de afsprong.”
Zijn er dan geen mensen die gechoqueerd reageren als ze nietsvermoedend de kerk binnenwandelen?
“Zeker, ik hoorde onlangs in de kerk een vader tegen zijn kinderen zeggen: “Het zijn stoute mensen die deze kerk hebben kapotgemaakt.” Kijk, ons project laat niemand onverschillig; op zich is dát al betekenisvol. We zijn ons ervan bewust dat onze aanpak toekomstgericht is en toekomstgericht handelen betekent ook dat je waarderend kan kijken naar mensen met traditionelere opvattingen. Hen kunnen we trouwens geruststellen: het traditionele vind je zeker terug tijdens de dopen of uitvaartdiensten die we ook hebben, maar we willen meer mensen aanspreken, ook zij die nu niet het gevoel hebben bij de Kerk te horen. We zijn daarom een doekerk en geen kijkkerk.”
Met een schommel en een bar in de kerk hebben jullie inderdaad een aantrekkelijk aanbod, waar trekken jullie de grens?
“Niet alles kan in een kerk, maar wel meer dan je denkt. Het kerkgebouw is een unieke, publieke ruimte. De kerk is eigenlijk van de mensen, alleen denk ik soms dat de gemeenschap dat zelf niet goed beseft. Alles staat of valt ook met de intentie van de gebruiker. Waarom zou een metal-concert niet kunnen in een kerk? Dé vraag is dan: wat is het doel en is er een match met de zingevende en bevrijdende intentie van de joods-christelijke traditie?”
Maak dat is eens concreet …
“We zijn met de Magdalenakerk erkend door Toerisme Vlaanderen als ‘Flanders Heritage Venue’. Dat betekent dat we in de toekomst internationale congressen kunnen organiseren, ondersteund door de Vlaamse overheid. Toerisme Vlaanderen neemt de leiding in Europa voor een nieuwe visie op toerisme: de toerist is in de eerste plaats geen consument, maar wel een pelgrim die zich wil verbinden met de lokale bevolking. Dit past perfect bij wat we met YOT willen doen, we zijn dus fier op die erkenning.”
Jullie willen een brede dialoog, maar vertrekken wel van de joods-christelijke traditie?
“Wij zien eigenheid en openheid niet als iets onverzoenbaars. We vertrekken inderdaad van de traditie en vragen ons af welke plaats die – net als onze kerkgebouwen – heeft in onze moderne samenleving.”
Geen enkele als je naar de vele critici luistert …
“We zijn niet blind voor wat er verkeerd loopt, maar zien ook nieuwe kansen. Het is die oude traditie die ons inspireert tot vernieuwing en ons oproept om bij te dragen aan een warmere samenleving. YOT werkt rond thema's die ertoe doen in een mensenleven. Wat is een zinvol leven? Hoe gaan we om met lijden en de dood? Wat biedt troost? Is geluk maakbaar? Wat helpt ons vooruit? Wat niet? Niet zweverig dus, maar juist heel direct in het leven van elke mens. Zoals gezegd vinden we twijfel net boeiend, dus ook critici zijn bij ons hartelijk welkom. Zonder critici geen vernieuwing!”
Benieuwd hoe de kerk eruitziet of naar wat YOT voor jou kan betekenen? Ga er dan zeker eens op bezoek of neem dan een kijkje op yot.be
Foto’s via TV
Tekst: TV – Mensen zijn Media
