Mercurius is in de tweede helft van de maand zichtbaar laag boven de zuidoostelijke ochtendhemel. In het begin van de maand is Venus nog wat moeilijk te zien kort na zonsondergang in het zuidwesten. Dag na dag verbetert de zichtbaarheid. Mars is te zien in de Stier (Taurus). In de loop van de maand neemt zijn helderheid af. Jupiter staat in het begin van de maand bij het invallen van de duisternis in het zuiden. De heldere planeet gaat rond middernacht onder in het westen. Saturnus is in de eerste helft van de maand 's avonds nog te zien in het zuidwesten, maar nadien verdwijnt hij in de schemering.
![Frosty white water ice clouds and swirling orange dust storms above a vivid rusty landscape reveal Mars as a dynamic planet in this sharpest view ever obtained by an Earth-based telescope. The Earth-orbiting Hubble telescope snapped this picture on June 26, when Mars was approximately 43 million miles (68 million km) from Earth - its closest approach to our planet since 1988. Hubble can see details as small as 10 miles (16 km) across. Especially striking is the large amount of seasonal dust storm activity seen in this image. One large storm system is churning high above the northern polar cap [top of image], and a smaller dust storm cloud can be seen nearby. Another large duststorm is spilling out of the giant Hellas impact basin in the Southern Hemisphere [lower right]. Acknowledgements: J. Bell (Cornell U.), P. James (U. Toledo), M. Wolff (Space Science Institute), A. Lubenow (STScI), J. Neubert (MIT/Cornell)](https://dezuidrandgids.be/wp-content/uploads/Mars1_b853734d91a1655595d6e6220c8e030a_800.jpg)
Kans op vallende sterren
Begin deze maand zijn de Boötiden actief
In de nacht van dinsdag 3 januari op woensdag 4 januari rond 4h bereikt de meteorenzwerm de Boötiden haar maximum. Deze zwerm heeft een kort maximum dat tot 50 vallende sterren per uur kan oplopen. Dinsdagavond staat de radiant nog laag boven de horizon en er is storend maanlicht, maar tegen het einde van de nacht zijn de omstandigheden beter om vallende sterren te zien. De radiant in Boötes staat dan hoger aan de hemel en de maan lager. Pas toch op: bij een open hemel in januari kan het erg koud zijn: voorzie warme kleding!
De maan als wegwijzer
Maandagavond 2 januari rond 19h staat de maan in de Stier (Taurus), rechtsonder de sterrenhoop der Plejaden.
Dinsdagavond 3 januari rond 20h komt de maan één graad (tweemaal de schijnbare maandiameter) ten zuiden van Mars.
Op zaterdag 7 januari staat Mercurius in benedenconjunctie met de zon. Vermits Mercurius van alle planeten het dichtste bij de zon staat, draait ze er ook het snelste omheen. Voor een volledige omwenteling rond de zon heeft ze slechts een drietal maanden nodig. Ze doet die met een duizelingwekkende snelheid van 48 km/s. Op 15 maart schuift Mercurius tussen de aarde en de zon door. We zeggen dan dat de planeet in benedenconjunctie staat. Vanaf de aarde is ze dan tegen de felle gloed van de zon onzichtbaar. Over iets meer dan anderhalve maand staat Mercurius alweer ‘achter’ de zon. We spreken dan over een bovenconjunctie.
Zaterdag 7 januari rond 18.15h staat de vollemaan in het verlengde van Castor en Pollux van de Tweelingen (Gemini).
Dinsdag 10 januari zien we de maan in de Leeuw (Leo) dicht bij Regulus, de helderste ster van dit sterrenbeeld.
Donderdag 12 januari is Mars stationair. De laatste maanden bewoog Mars in westwaartse richting ten opzichte van de sterren op de achtergrond (dit wordt ‘retrograad’ genoemd). Op 12/1 om 21 h stopt deze beweging. Dit betekent dat de planeet dan stilstaat t.o.v. de sterrenhemel om nadien haar oostwaartse beweging te hervatten.
Zondagochtend 15 januari staat de maan in de Maagd (Virgo), dicht bij Spica, de helderste ster van dit sterrenbeeld.
Woensdagochtend 18 januari om 7h vinden we de smalle maansikkel bij Antares, helderste ster van de Schorpioen (Scorpius).
Donderdag 19 januari rond 7.50h zien we in de ochtendschemering laag boven de zuidoostelijke horizon de zeer smalle maansikkel. Links van de maan, op dezelfde hoogte staat Mercurius, misschien beter te zien met een verrekijker.
Zondagavond 22 januari is er een samenstand tussen Venus en Saturnus. Om 21h is de afstand slechts 22 boogminuten. Het tweetal is dan echter al ondergegaan. Kijk rond 18.15h laag boven de zuidwestelijke horizon. Saturnus is veel minder helder dan Venus, een verrekijker kan helpen.
Maandagavond 23 januari, een dag na de conjunctie van Venus en Saturnus komt ook de zeer smalle maansikkel in de buurt. Ook best te bekijken rond 18.15h met een verrekijker.
Woensdag 25 januari rond 19.30h zien we laag in het zuidwesten de maansikkel vlak onder Jupiter. De volgende avond zien we dat de maan al naar rechts van de planeet is doorgeschoven.
Zaterdagavond 28 januari staat de maan (in eerste kwartier) in de Ram (Aries) tussen Mars en Jupiter in.
Zondagnacht 29 januari staat de maan bij de Plejaden.
Tijdens de nacht van maandag 30/1 op dinsdag 31/1 rond 3h staat de maan op 2 graden van Mars.
Een sterrenbeeld in de kijker
Orion, de jager
Het opvallendste sterrenbeeld dat aan de winterhemel prijkt, is ongetwijfeld Orion. Het centrale deel van deze constellatie is gemakkelijk terug te vinden. Drie even heldere sterren liggen netjes op een rij. We kunnen ze halfweg de maand in het zuiden terugvinden rond 22h, ongeveer halfweg de horizon en het zenit (= het punt recht boven je hoofd). Net ten zuiden (onder) die drie sterren, merken we een wazig vlekje op. Dit is de zogenaamde Orionnevel, een enorme wolk van stof en gas. Binnen deze wolk worden op dit moment nog nieuwe sterren geboren die verantwoordelijk zijn voor het oplichten van het omringende stof.
Kijk omhoog komt tot stand in samenwerking met Volkssterrenwacht Urania in Hove. Iedere zondagnamiddag is Urania open. Er start om 14.15 uur een kinderplanetariumvoorstelling + kinder full-dome film (vanaf 5 jaar) met kijkmoment. Op vrijdag is er een kijkavond die start om 19.30 uur met een kinderplanetariumvoorstelling + kinder full-dome film met kijkmoment. Tickets kosten 10 euro p.p. en kan je online aankopen. Meer informatie vind je op urania.be.
